Vakcine za korona virus u razvoju, prvim dozama se nadamo već u oktobru

Istraživanja su započela još u januaru ove godine kada su kineski stručnjaci mapirali SARS-CoV-2 genom. Prvi pokusi na ljudima počeli su sredinom marta, ali budućnost je i dalje neizvijesna. Neki pokušaji će sigurno propasti, drugi mogu dati nejasne rezultate, ali i samo nekoliko uspješnih projekata bili bi dovoljni da svijet izvuku iz zdravstvene krize koja u modernom dobu nije upamćena.

Ovo je pregled svih vakcina koje su trenutno dostigle fazu testova na ljudima, te nekoliko onih koje najviše obećavaju, ali su još uvijek u fazi testova na ćelijama ili životinjama.

Proces razvoja vakcine

PREDKLINIČKI TESTOVI: Naučnici vakcinišu životinje kao što su miševi ili majmuni kako bi vidjeli da li će izazvati imunu reakciju.

FAZA I: Naučnici vakcinišu manju grupiu ljudi kako bi testirali da li je sigurna, odredili doziranje, te potvrdili da li će stimulisati imuni sistem čovjeka.

FAZA II: Naučnici vakcinišu stotine ljudi podijeljene u grupe: recimo djecu ili starce, da vide da li će vakcina drugačije djelovati na njih. U ovim pokusima dodatno se testira sigurnost vakcije i njena sposobnost da stumulira imuni sistem

FAZA III - TESTIRANJE EFIKASNOSTI: Naučnici vakcinišu hiljade ljudi i čekaju da vide koliko njih će biti inficirani, poredeći podatke sa dobrovoljcima koji su primili placebo. Ovi pokusi će odrediti da li vakcina pruža zaštitu od koronavirusa.

ODOBRENJE: Regulator u svakoj državi pregleda rezultate pokusa i odlučuje da li je vakcina sigurna za upotrebu ili nije. Tokom pandemije vakcina može dobiti hitno odobrenje za upotrebu i prije znaničnog odobrenja.

WARP SPEED: Američka vlada pokrenula je program "Warp Speed" kroz koji će odrediti pet ili više projekata razvoja vakcije kojima će dodijeliti milijarde dolara iz državnog fonda čak i prije nego što stigne zvanična potvrda da vakcina radi.

KOMBINIRANE FAZE: Jedan od načina da se ubrza razvoj vakcije je da se istovremeno provodi više faza razvoja. Neke koronavirus vakcine trenutno su istovremeno i u fazi I i u fazi II, te se odmah testiraju na stotinama ljudi.

Genetičke vakcine

Vakcine koje koriste jedan ili više koronavirus gena da potaknu imuni odgovor

FAZA II, WARP SPEED

Moderna

Moderna je napravila boom na berzi u maju nakon što je izašla iz Faze I sa podacima od samo osam testiranih osoba, a dionice su im pale nakon što su eksperti izrazili sumnje zbog rezultata na tako malom uzorku. Vakcina koristi takozvani "messenger RNA - mRNA" za proizvodnju virlanih proteina. Ova vakcina dio je Warp Speed programa i nadaju se da će ući u Fazu III već u julu, a izbaciti gotovu vakcinu na tržište već početkom 2021. godine.

FAZA I, FAZA II, WARP SPEED

BioNTech, Pfizer, Fosun Pharma

Njemačka kompanija BioNTech u saradnji sa američkim Pfizerom i kineskom Fosun Pharmom razvija svoju mRNA vakcinu. U maju je Pfizer objavio početak pokusa na ljudima za ovu vakcinu. I oni su korisnici Warp Speed budžeta i nadaju se da će, ukoliko pokusi prođu uspješno, prvih par miliona doza za hitne slučajeve imati već ove jeseni.

FAZA I, FAZA II

Imperial College London, Morningside

Istraživači sa londonskog Imperial Collegea razvili su samopojačavajući RNA vakcinu koja pojačava proizvodnju viralnih proteina koji stimuliraju imuni sistem. Počeli su testova FAze I i Faze II 15. juna i u saradnji sa Morningside VEntures planiraju proizvodnju i distribuciju vakcine pod krovom nove kompanije koja zove VacEquity Global Health.

FAZA I

Inovio

U maju je američka kompanija Inovio objavila studiju koja pokazuje da je njihova DNA vakcina proizvela antitijela u miševima. Pokusi Faze I su u toku u Sjedinjenim Američkim Državama, a do kraja juna počeće i u Ju
noj Koreji.

FAZA I

CureVac

Trampova administracija je još u martu neuspješno pokušala prebaciti istraživanja CureVaca iz Njemačke u Ameriku. U junu je ova kompanija pokrenula pokuse Faze I na svojoj mRNA vakcini, te su potvrdili da u svojim pogonima u Njemačkoj mogu proizvesti stotine miliona doza godišnje. Inače, kompanija pripada Dietmaru Hoppu, vlasniku njemačkog fudbalskog kluba Hoffenheim.

Vakcine virusnog vektora

Vakcine koje koriste virus kako bi prebacile gene koronavirusa u ćelije i pokrenule imuni odgovor

FAZA II, FAZA III, WARP SPEED

AstraZaneca, Univerzitet Oxford

Vakcina koju razvija britansko-švedska kompanija AstraZaneca i Univezitet Oxford bazirana je na adenovirusu šimpanzi koji se zove ChAdOxl. Vakcina je ušla u testove FAze II i Faze II u Engleskoj i Brazilu, a ima podršku Warp Speed programa, te se naučnici nadaju da će prve doze izbaciti na tržište već u oktobru ove godine. U junu je AstraZeneca potvrdila da je njihov ukupni proizvodni kapacitet čak dvije milijarde doza.

FAZA II

CanSino Biologics

Kineska kompanija CanSino Biologics u saradnji sa Institutom za biologiju pri državnoj Akademiji za vojnu medicinsku nauku testira vakcinu baziranu na adenovirusu Ad5. U maju su pobjavili rad u magazinu The Lancet u kojem su rezultati Faze I po prvi put podjeljene u nekom naučnom časopisu.

FAZA I

Ministarstvo zdravlja Rusije

Gemaleya istraživački institut, dio Ministarstva zdravlja Rusije, pokrenuo je Fazu I u junu za vakcinu koju zovu Gam-Covid-Vac Lyo. Radi se o kombinaciji dva adenovirusa, Ad5 i Ad26, oba sa koronavirus genom.

PREDKLINIČKI, WARP SPEED

Beth Israel Deaconess, Johnson&Johnson

Istraživači sa Beth Israel Deaconess medicinskog centra u Bostonu testiraju adenovirus Ad26 na majmunima. U saradnji sa Johnson&Johnson kompanijom koja je korisnik sredstava iz Warp Speed programa objavili su da će početi testove FAze I i Faze II u drugoj polovini jula.

PREDKLINIČKI

Massachusetts Eye and Ear Hospital, Novartis

Švicarska kompanija Novartis će proizvoditi vakcinu baziranu na genetičkoj terapiji koju je razvila bolnica za oko i uho u Massachusettsu. Fragmenti koronavirus gena će u ćelije onositi adenovirusi, a testovi FAze I počinju krajem ove godine.

PREDKLINIČKI, WARP SPEED

Merck, iavi

Američka kompanija Merck je u maju objavila da će razvijati vakcinu od virusa vezikularnog stomatitisa, što je jedna pristup kojim je kompanija uspješno razvila jedinu odobrenu vakcinu za Ebolu. Ovu vakcinu Merck radi u saradnji sa kompanijom IAVI.

PREDKLINIČKI

Merck, Themis Bioscience

Merck radi na još jednoj vakcini, ovoj u saradnji sa austrijskom kompanijom Themis Bioscience, a genetički materijal u njoj do ćelija pacijenta nosi virus boginja.

PREDKLINIČKI

Vaxart

Vakcina koju razvija Vaxart je u stvari oralna tableta koja sadrži adenovisrus koji prenosi gene koronavirusa. U junu je ova američka kompanija objavila da se priprema za FAzu I tokom ljeta 2020.

Vakcine bazirane na proteinima

Vakcine koje koriste proteine ili fragmente proteina koronavirusa da izazovu imuni odgovor

FAZA I, FAZA II

Novavax

Američka kompanija Novavax je u maju pokrenula FAzu I i Fazu II za fakcinu kreiranu od mikroskopskih djelića koji nose fragmente koronavirus proteina. Koalicija za inovacije za spremnost na epidemije u ovu vakcinu je investirala 384 miliona američkih dolara.

FAZA I

Clover Biopharmaceuticals, GSK

Clover Biopharmaceuticals razvija vakcinu koja sadrži proteine koronavirusa. Vakcina bi se uzimala skupa sa agensom koji pojačava imuni odgovor koji proizvodi britanska farmaceutska kompanija GSK.

PREDKLINIČKI

Baylor College of Medicine, Texas Children's Hospital

Nakon epidemije SARSa 2002. godine istraživači sa Baylora su krenuli u razvoj vakcine koja bi spriječila novu epidemiju. I pored uspješnih prvih pokusa izostala je finansijska podrška za nastavak istraživanja. Obzirom da su virusi SARSa i COVID-19 vrlo slični, projekat je pokrenut ponovo u saradnji za Dječijom bolnicom u Texasu.

PREDKLINIČKI

Univerzitet u Pittsburghu

Vakcina koju razvija Univerzitet u Pittsburghu je naljepnica koja na sebi ima 400 sasvim malih iglica napravljenih od šećera. Kada se nalijepi na kožu, iglice se rastvore i prebace proteine virusa u tijelo.

PREDKLINIČKI

Univerzitet Queensland, CSL, GSK

Vakcina koju radi australijski Univerzitet Queensland prebacuje proteine virusa izmjenjene da izazovu jači imuni odgovor. U junu je ovaj univerzitat objavio saradnju sa kompanijom CSL, te start pokusa Faze I uz nadu da će na tržište izbaciti milione doza već početkom naredne godine. GSK obezbjeđuje agens koji pojačava imuni odgovor.

PREDKLINIČKI

Sanofi, GSK

Francuska kompanija Sanofi proizvodi virusne proteine koje uzgajaju u ćelijama insekata. GSK će obezbijediti agens koji pojačava imuni odgovor. Iz Sanofija je objavljeno da će proizvoditi najmanje 600 miliona doza godišnje ukoliko vakcina prođe testove.

Vakcine sa cijelim virusom

Vakcina koja koristi oslabljeni ili deaktivirani koronavirus da izazove imuni odgovor

FAZA I, FAZA II

Sinovac Biotech

Privatna kineska kompanija Sinovac Biotech testira vakcinu sa deaktiviranim virusom pod nazivom CoronaVac. Od 13. juna ova kompanija je pokrenula testova Faze I i Faze II na 743 dobrovoljca i do sada nisu imali nikakvih kontraindikacija, a uspjeli su proizvesti imuni odgovor. Sinovac priprema pokuse Faze III u Kini i Brazilu, te već gradi postrojenja za proizvodnju do 100 miliona doza godišnje.

FAZA I, FAZA II

Sinopharm

Državna kineska kompanija Sinopharm počela je testove Faze I i Faze II na dvije vakcine sa deaktiviranim virusima. Kompanija je objavila da je izgradila postrojenje u kojem će se raditi do 200 miliona doza vakcine godišnje.

FAZA I

Institut medicinske biologije na Kineskoj akademiji medicinskih nauka

Institut medicinske biologije na Kineskoj akademiji medicinskih nauka koji je izmislio vakcine za dječiju paralizu i hepatitis A testira vakcinu sa deaktiviranim virusom COVID-19.

Vakcine sa novom upotrebom

Vakcine koje se već koriste za druge bolesti ali bi mogle štititi i protiv COVID-19

FAZA III

Murdoch dječiji istraživački insitut

BCG vakcina (Bacillus Calmette-Guerin) razvijena je još početkom prošlog vijeka za zaštitu od tuberkuloze. Murdoch dječiji istraživački insitut provodi istraživanja FAZE III za ovu i još nekoliko drugih vakcina kako bi se vidjelo da li ova vakcina djelomično štiti i protiv koronavirusa. Velika razlika u razvoju epidemije u državama koje su odustale od BCG vakcinisanja i onih u kojima je ova vakcina i dalje obavezna (recimo Bosna i Hercegovina, te zemlje istočnog bloka) dala je povoda istraživačima da testiraju uticaj ove vakcine na manji broj zaraženih od COVID-19.